Fakty i mity na temat zdrowia i higieny jamy ustnej u dzieci

1. FAKT: o higienę i zdrowie jamy ustnej dziecka należy dbać od urodzenia

Już od narodzin rodzic powinien dbać o zdrowie jamy ustnej swojego dziecka, tak samo jak o zdrowie i higienę całego ciała. Przed pojawieniem się pierwszych zębów, również należy dbać o jamę ustną dziecka - rodzic powinien oczyszczać i masować dziąsła dziecka przy pomocy gazików zwilżonych wodą czy np. naparem z rumianku lub specjalnych płatków z ksylitolem, które rodzic nakłada na wskazujący palec. Rodzic musi wiedzieć również, aby nie oblizywać smoczka czy sztućców dziecka, gdyż w ten sposób przekazuje maluszkowi swoje bakterie próchnicotwórcze i naraża dziecko na rozwój próchnicy w bardzo młodym wieku.

2. FAKT: zęby dziecka zaczynamy myć w chwili pojawienia się pierwszego ząbka

Zgadza się! W chwili pojawienia się pierwszego ząbka w jamie ustnej dziecka należy rozpocząć oczyszczanie ząbków przy pomocy szczoteczki i śladowej ilości pasty. Do oczyszczania pierwszych zębów mlecznych dobrze sprawdzą się małe nakładane na palec rodzica silikonowe szczoteczki lub miękkie szczoteczki z zaokrągloną główką przeznaczone dla dziecka w tym wieku (CURAPROX CURAKID CK4260). Z kolei pasta jaką wybierzemy dla dziecka powinna zawierać 500 ppm, a najlepiej 1000 ppm fluoru (CURASEPT BIOSMALTO BABY-KID). 

3. MIT: u małych dzieci nie można stosować pasty z fluorem

Już od 6. miesiąca życia można u dziecka stosować pastę z fluorem do mycia zębów, nawet z zawartością fluoru 1000 ppm. Ważne jest jednak żeby zwracać uwagę na ilość nakładanej pasty. Jeśli stosujemy pastę z zawartością fluoru 1000 ppm należy nakładać jej śladową ilość na szczoteczkę - wielkość ziarna ryżu. Stosując pastę o zawartości fluoru 500 ppm ilość pasty na szczoteczce powinna przypominać ziarno grochu. Poniższa tabelka zawiera informacje odnośnie odpowiedniego stężenia fluoru w paście oraz ilości nakładanej pasty w zależności od wieku dziecka. (Podane dawki fluoru są bezpieczne dla dziecka, informacje zawarte w tabelce zakładają, że cała ilość pasty może zostać połknięta przez dziecko).

4. MIT: dopóki dziecko nie skarży się na ból zęba, nie ma potrzeby odwiedzania stomatologa

Pierwsza wizyta dziecka u stomatologa powinna odbyć się do 12 miesiąca życia! Najlepiej wybrać się z dzieckiem do dentysty po pojawieniu się pierwszego ząbka. Regularne wizyty w gabinecie stomatologicznym są bardzo ważne już od najmłodszych lat. Stała i regularna kontrola stomatologiczna zapobiega rozwojowi próchnicy u dziecka. Jeśli Twoje dziecko będzie chodzić do dentysty od maluszka, ograniczysz również mu stres i strach związany z wizytą w gabinecie, ponieważ dziecko będzie stopniowo się przyzwyczajać do tego miejsca. Dodatkowo regularne wizyty i kontrole sprawią, iż stomatolog będzie się ograniczał głównie do profesjonalnych zabiegów higienizacyjnych i profilaktycznych, ewentualnie do opracowywania małych ubytków próchnicowych w jamie ustnej dziecka i nie będzie musiał przeprowadzać inwazyjnego leczenia mocno zniszczonych i bolących zębów. To również sprawi, że dziecku gabinet stomatologiczny nie będzie kojarzył się z bólem zęba i traumatycznymi przeżyciami i będzie z chęcią odwiedzać to miejsce. Niestety, ale ból zęba nie jest sygnałem alarmowym, że z zębem zaczyna się coś dziać. Najczęściej ząb zaczyna boleć, kiedy dochodzi do uszkodzenia miazgi i jedynym rozwiązaniem jest leczenie kanałowe lub usunięcie zęba.

5. FAKT: od słodyczy psują się zęby

Cukry proste zawarte w słodyczach są doskonałą pożywką dla bakterii próchnicotwórczych. Bakterie mają zdolność fermentowania węglowodanów i produkcji kwasów, które doprowadzają do demineralizacji szkliwa, czego konsekwencją jest choroba próchnicowa zębów. Dużo gorsze dla zębów jest jednak częste podjadanie małych ilości słodkości, niż jednorazowe spożycie dużej ilości węglowodanów. Spożycie cukru prowadzi do spadku pH w jamie ustnej do poziomu, który sprzyja demineralizacji szkliwa. Aby pH jamy wróciło do normy po posiłku potrzeba ok. 60 min. Dlatego częste spożywanie słodyczy sprawia, że pH jamy ustnej stale jest na niskim poziomie i nie ma odpowiedniego czasu na jego wyrównanie. 

6. MIT: zęby myjemy od razu po posiłku

Nie należy myć zębów od razu po posiłku, w szczególności jeśli zawierał on kwaśne produkty (np. owoce, soki, herbatę owocową), gdyż po spożyciu takich produktów szkliwo jest rozmiękczone. Jeśli od razu zaczniemy szczotkować zęby doprowadzimy do ścierania zmiękczonej warstwy szkliwa i jej utraty. Zęby należy oczyścić najlepiej po upływie godziny od narażenia na kwasy lub jeśli czas nam na to nie pozwala to przed umyciem zębów należy dokładnie przepłukać wodą jamę ustną. Najlepiej użyć jednak w tym celu płukanek lub wody z sodą oczyszczoną w celu zneutralizowania kwaśnego pH.

7. FAKT: spożywanie owoców i warzyw pozytywnie wpływa na zdrowie jamy ustnej dziecka

Spożywanie surowych warzyw i owoców między posiłkami to idealny pomysł na przekąskę dla dziecka. Twarde pokarmy takie jak jabłko i marchewka oczyszczają powierzchnię zębów z płytki bakteryjnej i resztek pokarmowych, dodatkowo stymulują prawidłowy rozwój narządu żucia. Wprowadzanie twardych pokarmów jest bardzo istotnym elementem w diecie dziecka, gdyż odpowiednia stymulacja i wzrost kości żuchwy i szczęki zapobiega rozwojowi wad zgryzu i problemów ortodontycznych w przyszłości. 

8. FAKT: stan zębów mlecznych wpływa na rozwój zębów stałych

Oczywiście! Stan zdrowia zębów mlecznych istotnie wpływa na rozwijające się zęby stałe. Choroba próchnicowa zębów mlecznych, może doprowadzić do zapalenia miazgi zęba, a w konsekwencji do zapalenia tkanek okołowierzchołkowych. Co to oznacza w praktyce? Tkanki okołowierzchołkowe to tkanki znajdujące się w pobliżu zakończenia korzenia zęba. W przypadku zębów mlecznych w pobliżu zakończenia korzenia znajduje się kość, w której rozwijają się zawiązki zębów stałych. Jeśli zapalenie z chorego zęba mlecznego dojdzie w okolicę rozwijającego się zęba stałego, może doprowadzić do jego trwałego uszkodzenia. Kolejną istotną sprawą jest wyrywanie chorych zębów mlecznych. Jeśli choroba próchnicowa doprowadzi do doszczętnego zniszczenia zęba mlecznego, często jedynym rozwiązaniem jest jego usunięcie. Niestety, przedwczesne usunięcie zęba mlecznego, może w przyszłości spowodować problemy ortodontyczne. Kiedy ząb mleczny rusza się i wypada naturalnie, to znaczy że na jego miejscu pojawi się niedługo ząb stały. Jeśli jednak przedwcześnie wyrwiemy ząb mleczny (np. z powodu zaawansowanej próchnicy), miejsce to zarośnie się kością, ze względu na to, że ząb stały nie jest jeszcze gotowy do procesu wyrzynania się. Kiedy ząb stały będzie już odpowiednio rozwinięty i gotowy do wyrzynania, na swojej drodze napotka barierę w postaci kości wytworzonej po przedwczesnym usunięciu zęba  mlecznego. To może doprowadzić do licznych zaburzeń w zgryzie, przez co w przyszłości konieczne będzie leczenie ortodontyczne. 

9. MIT: zębów mlecznych się nie leczy, bo i tak wypadną

Tak jak już zostało to nadmienione w poprzednim punkcie - zdrowie zębów mlecznych jest bardzo ważne. Oczywiście, że ząbki mleczne można leczyć, a nawet trzeba jeśli istnieje taka potrzeba! W zębach mlecznych można między innymi przeprowadzić borowanie, jeśli znajdują się ubytki próchnicowe, a następnie wypełnić je plombą. Świetnym rozwiązaniem dla dzieci są różnokolorowe plomby, maluchy z chęcią wybierają sobie wypełnienia ząbków w swoich ulubionych kolorach. W zębach mlecznych można przeprowadzić także leczenie kanałowe! A nawet jest to konieczne, jeśli nie chcemy wyrywać chorego zęba i chcemy pozostawić go w jamie ustnej dziecka do okresu naturalnego wypadania. Jeśli zaawansowana próchnica doprowadziła do zapalenia miazgi, należy taki ząb leczyć kanałowo. Jednak nie wszystkie zęby mleczne leczy się kanałowo. W ten sposób można leczyć tylko takie zęby, które jeszcze odpowiednio długo powinny naturalnie znajdować się w jamie ustnej dziecka. Jeśli natomiast zbliża się czas wypadania takiego zęba, nie możemy leczyć go kanałowo. 

10. FAKT: szczoteczka elektryczna lepiej myje zęby, niż manualna

Oczyszczanie zębów szczoteczką elektryczną (oscylacyjno-rotacyjną) lub soniczną jest dużo skuteczniejsze, niż używanie tradycyjnej szczoteczki. W szczególności dotyczy to dzieci, które nie mają jeszcze wykształconych odpowiednich zdolności manualnych i prawidłowa technika mycia zębów sprawia im wiele trudności. Sprawienie dziecku szczoteczki elektrycznej to bardzo dobre rozwiązanie, dzięki niej z pewnością zęby będą dużo lepiej doczyszczone, nawet w trudno dostępnych miejscach. Szczotki zasilane elektrycznie przeznaczone do uzębienia mlecznego mogą być stosowane z chwilą wyrznięcia pierwszych zębów, na rynku dostępne są również szczoteczki soniczne dla dzieci w wieku 0-3 lat. Dla dzieci powyżej 3 roku życia dostępnych jest mnóstwo kolorowych, zachęcających do mycia zębów szczoteczek elektrycznych, np. z  motywami z bajek (szczoteczka ORAL-B BRAUN STAGES DB12).

11. MIT: dziecko powinno samo myć zęby

Należy pamiętać, że zarówno w przypadku szczoteczki manualnej, jak i elektrycznej rodzic powinien nadzorować dziecko myjące zęby oraz doczyszczać zęby w miejscach, gdzie dziecko ma problemy z higieną. Nawet do 8 roku życia rodzic powinien myć zęby dziecku. Oczywiście, że dziecko od najmłodszych lat powinno się uczyć prawidłowej techniki szczotkowania i samodzielnej higieny, jednak zdolności manualne dzieci nie pozwalają im na dokładne umycie zębów. Dlatego po każdym szczotkowaniu zębów przez dziecko, rodzic powinien samodzielnie jeszcze raz umyć dziecku ząbki. Im dziecko jest starsze, tym rola rodzica powinna stopniowo się ograniczać do nadzoru i kontroli mycia zębów oraz ewentualnego doczyszczania. W celu sprawdzenia w jakich miejscach dziecko nie domywa zębów można zastosować specjalnych płynów (MIRADENT PLAQUE-AGENT) lub tabletek (GUM RED-COTE) wybarwiających płytkę nazębną. 

12. MIT: dbanie o higienę jamy ustnej u dziecka ogranicza się tylko do szczotkowania

Tak, jak już to kilka razy zostało wspomniane, zdrowie i higiena jamy ustnej dziecka to bardzo istotna kwestia, wpływająca nawet na wygląd uzębienia w wieku dorosłym. Dlatego rodzic nie powinien ograniczać higieny jamy ustnej dziecka jedynie do szczotkowania zębów. Szczotkując zęby, nawet szczoteczką elektryczną nie jesteśmy w stanie pozbyć się całej płytki bakteryjnej znajdującej się na powierzchniach międzyzębowych. Warto uzupełnić higienę jamy ustnej dziecka o nić dentystyczną lub szczoteczki międzyzębowe, aby uniknąć rozwoju próchnicy na powierzchniach stycznych zębów. Nitki dentystyczne dzieci mogą stosować w momencie zdobycia odpowiednich umiejętności manualnych (ok. 10 roku życia), wcześniej natomiast mogą wykorzystywać je rodzice do oczyszczania przestrzeni międzyzębowych dziecka. Szczoteczki międzyzębowe mogą jednak okazać się lepszym rozwiązaniem, ze względu na łatwość używania. Oczyszczania przy ich pomocy również powinien dokonywać rodzic, ze względu na niewielkie rozmiary szczoteczek i możliwość połknięcia, a także ryzyko podrażnienia dziąseł w wyniku nieumiejętnego stosowania szczoteczki międzyzębowej przez dziecko. W momencie kiedy dziecko dobrze opanuje wypluwanie płynów z jamy ustne (ok. 6 roku życia)j, higienę można wzbogacić o płukanki antyseptyczne z fluorem (np. FREZYDERM SENSITEETH KIDS), a także o gumy z ksylitolem między posiłkami u starszych dzieci.